Dit hoofdstuk gaat over de moderne jacht naar macht. In het volgende hoofdstuk onderzoeken we hoe de mens zijn groeiende macht heeft gebruikt om toch weer wat betekenis binnen te smokkelen in de eindeloze leegte van de kosmos. Want wij moderne mensen hebben weliswaar beloofd de zin van het leven af te zweren in ruil voor macht, maar er is niemand die ons aan die belofte zal houden. We denken dat we slim genoeg zijn om alle voordelen van de moderne deal binnen te slepen zonder daarvoor de prijs te betalen.
Het verschil tussen bankiers en vampiers
De moderne jacht naar macht wordt aangedreven door de alliantie van wetenschappelijke vooruitgang en economische groei. In het verleden
boekte de wetenschap meestal maar heel langzaam vooruitgang en zat de economie muurvast. De geleidelijke toename van de menselijke bevolking leidde wel tot een overeenkomstige productiegroei en sporadische ontdekkingen leidden soms zelfs tot groei per hoofd van de bevolking, maar dit was een heel traag proces. Als honderd dorpelingen in het jaar 1000 honderd ton tarwe produceerden, en 105 dorpelingen in het jaar 1100 107 ton tarwe produceerden, veranderde die nominale groei niets aan het levensritme of de sociale en politieke orde. Tegenwoordig is kantoor huren amsterdam iedereen geobsedeerd door groei, maar in de premoderne tijd wisten mensen niet eens dat er zoiets bestond. Prinsen, priesters en boeren namen aan dat de menselijke productie min of meer stabiel was, dat één persoon zich alleen kon verrijken door iets af te pakken van een ander en dat hun kleinkinderen waarschijnlijk geen hogere levensstandaard zouden hebben. Deze stagnatie vloeide grotendeels voort uit moeilijkheden bij het financieren van nieuwe projecten. Zonder adequate financiering was het niet makkelijk om moerassen te draineren, bruggen te bouwen en havens aan te leggen, en dan  kantoor huren rotterdam hebben we het nog niet eens over het kruisen van nieuwe tarwesoorten, het ontdekken van nieuwe energiebronnen of het creëren van nieuwe handelsroutes. Er was weinig financiering omdat er in die tijd weinig met krediet werd gewerkt, er werd weinig met krediet gewerkt omdat de mensen niet in groei geloofden en de mensen geloofden niet in groei omdat de economie stagneerde.

De moderne wereld is dus wel degelijk heel anders dan de premoderne wereld. Egyptische farao’s en Chinese keizers konden weinig uitrichten tegen hongersnood, ziekte en oorlog, al hebben ze het duizenden jaren geprobeerd. Moderne samenlevingen hadden het binnen een paar eeuwen voor elkaar. Zijn dat niet de vruchten die we plukken nu we onze intersubjectieve mythen hebben ingeruild voor objectieve wetenschappelijke kennis? En valt niet te verwachten dat dit proces zich de komenden decennia alleen maar zal versnellen? Als de techniek ons de kans geeft om mensen te upgraden, de ouderdom te overwinnen en de sleutel tot het geluk te vinden, zullen mensen dan niet minder gaan geven om fictieve goden, naties en bedrijven en zich meer gaan richten op het ontcijferen van de fysieke en biologische realiteit? Dat zou je wel denken, maar het is allemaal veel ingewikkelder. De moderne kantoor huren rotterdam wetenschap heeft de regels van het spel wel degelijk veranderd, maar niet door simpelweg mythen te vervangen door feiten. Mythen blijven de mens beheersen en de wetenschap maakt die mythen alleen maar sterker. De wetenschap breekt de intersubjectieve realiteit niet af, maar zal die alleen maar in staat stellen om de objectieve en subjectieve realiteit vollediger te domineren dan ooit tevoren. Dankzij computers en de biowetenschappen zullen mensen de realiteit steeds meer aanpassen aan hun favoriete verzinsels en zal het verschil tussen fictie en realiteit vervagen. De priesters van Sobek dachten dat er goddelijke krokodillen bestonden en de farao droomde van onsterfelijkheid. In werkelijkheid was de heilige krokodil een doodordinair moerasreptiel, aangekleed met goudbrokaat, en was de farao net zo sterfelijk als de armste boer. Na zijn dood werd zijn lichaam gemummificeerd met conserverende balsems en geurige parfums, maar het bleef zo levenloos als maar kon. Terwijl eenentwintigste-eeuwse wetenschappers kantoor huren amsterdam straks misschien wel in staat zijn om superkrokodillen te knutselen en de menselijke elite de eeuwige jeugd op aarde te bezorgen.

Het begon allemaal 70.000 jaar geleden, toen de cognitieve revolutie sapiens in staat stelde om te praten over dingen die alleen in hun fantasie bestonden. In de daaropvolgende 60.000 jaar weefden sapiens allerlei fictionele webben, maar die bleven klein en plaatselijk. De geest van een aanbeden voorouder die door de ene stam werd vereerd was volslagen onbekend bij de buren en schelpen die op de ene plek heel kostbaar waren, werden waardeloos zodra je de eerste de beste bergketen over trok. Verhalen over voorouderlijke geesten en kostbare schelpen gaven sapiens nog steeds een enorm voordeel, omdat ze met behulp daarvan met zijn honderden of soms zelfs duizenden effectief konden samenwerken, wat veel meer was dan neanderthalers of chimpansees konden. Maar zolang sapiens jagers-verzamelaars bleven, konden ze niet op echt massale schaal samenwerken, omdat kantoor huren utrecht het onmogelijk was een stad of koninkrijk te voeden met jagen en verzamelen. De geesten, feeën en demonen van de steentijd waren daardoor relatief zwakke entiteiten. De agrarische revolutie, die zo’n 12.000 jaar geleden begon, leverde de materiële basis om intersubjectieve netwerken te kunnen vergroten en versterken. De landbouw maakte het mogelijk om duizenden mensen in dichtbevolkte steden en duizenden soldaten in gedisciplineerde legers te voeden. Maar de intersubjectieve webben stuitten wel op een nieuw obstakel. De eerste boeren gebruikten alleen de gegevensverwerkende vermogens van het menselijk brein om de collectieve mythen te bewaren en massale samenwerkingsverbanden aan te gaan, en die vermogens waren beperkt. Boeren geloofden in verhalen over grote goden. Ze bouwden tempels voor hun favoriete god, vierden feesten ter ere van hem, brachten hem offers en gaven hem landerijen, delen van de oogst en geschenken. In de eerste steden van het oude Soemerië waren de tempels zo’n 6000 jaar geleden niet alleen plekken om goden te aanbidden, maar tegelijk ook de belangrijkste politieke en economische centra. De Soemerische goden vervulden een functie die lijkt op die van moderne merken en bedrijven. Bedrijven zijn kantoor huren schiphol tegenwoordig fictieve, juridische entiteiten die onroerend goed bezitten, geld lenen, personeel inhuren en economische avonturen aangaan. In de antieke steden Uruk, Lagasj en Suruppak functioneerden de goden als juridische entiteiten die akkers en slaven konden bezitten, leningen konden verstrekken en krijgen, salarissen konden uitbetalen en dammen en kanalen konden aanleggen.

In 2010 voerden wetenschappers een onverwacht ontroerend experiment uit. Ze sloten een rat op in een piepklein kooitje, zetten dat in een veel groter hok en lieten een andere rat vrij door dat hok bewegen. De gekooide rat gaf noodsignalen af, waardoor de vrije rat ook tekenen van angst en stress ging vertonen. In de meeste gevallen ging de vrije rat de rat in het kooitje helpen, en na een paar pogingen lukte het meestal om het kooitje te openen en de gevangene te bevrijden. De onderzoekers herhaalden dit experiment, maar legden nu chocolade in het hok. De vrije rat had nu de keuze: de gevangene bevrijden, of lekker in haar eentje de chocolade opeten. Veel ratten bevrijdden eerst hun metgezel en deelden vervolgens de kantoor huren rotterdam chocolade (hoewel er genoeg waren die zich iets egoïstischer gedroegen, wat misschien bewijst dat sommige ratten onaardiger zijn dan andere). Sceptici wuifden deze uitkomsten weg met het argument dat de vrije rat de gevangene niet bevrijdde uit empathie, maar gewoon om van die vervelende angstgeluiden af te zijn. De ratten werden gemotiveerd door de onaangename zintuiglijke gewaarwordingen die ze ervoeren en ze wilden niets nobelers dan een eind maken aan die gewaarwordingen. Misschien is dat zo. Maar we zouden precies hetzelfde over mensen kunnen zeggen. Als ik geld aan een bedelaar geef, reageer ik dan niet op de onaangename sensaties die de aanblik van de bedelaar bij me opwekt? Geef ik echt om de bedelaar of wil ik me alleen maar beter voelen?16 In wezen verschillen wij mensen niet zo heel veel van ratten, honden, dolfijnen of chimpansees. Net als zij hebben wij geen ziel. Net als wij hebben zij een bewustzijn en een complexe wereld van sensaties en emoties. Natuurlijk heeft elk dier zijn eigen kantoor huren amsterdam unieke eigenschappen en talenten. Net als mensen. We moeten dieren niet nodeloos vermenselijken en niet denken dat ze gewoon een harige versie van onszelf zijn. Dat is niet alleen onwetenschappelijk, het verhindert ook dat we dieren op hun eigen merites beoordelen en begrijpen.

Er is een Talmoedverhaal over een kalf dat ontsnapt op weg naar het slachthuis en zijn toevlucht zoekt bij rabbi Jehoeda Hanassi, een van de grondleggers van het rabbijnse jodendom. Het kalf stak zijn kop onder het lange gewaad van de rabbi en begon te huilen. Maar de rabbi duwde het kalf weg met de woorden: ‘Ga heen. Hiervoor ben je geschapen.’ God strafte de rabbi voor zijn gebrek aan barmhartigheid met een pijnlijke ziekte, die dertien jaar duurde. Toen vond een dienaar die het huis van de rabbi schoonmaakte op een dag wat pasgeboren ratten en begon die naar buiten te vegen. Rabbi Jehoeda haastte zich de hulpeloze diertjes te redden en maande de dienaar dat hij ze met rust moest laten, want ‘De Heere is aan allen goed, en Zijn barmhartigheden zijn over al Zijn werken’ (Psalmen i45:9 ). Omdat de rabbi zich erbarmde over de ratjes, erbarmde God zich over de rabbi en genas hem van co-working space rotterdam zijn ziekte.29 Andere religies, met name het jaïnisme, het boeddhisme en het hindoeïsme, tonen nog meer empathie voor dieren. Ze benadrukken de band tussen mensen en de rest van het ecosysteem en hun voornaamste ethische gebod is dat er geen levende wezens gedood mogen worden. Het Bijbelse gebod ‘Gij zult niet doden’ gold alleen voor mensen, maar het oude Indiase principe van ahimsa (geweldloosheid) gaat op voor alle wezens met een bewustzijn. Jaïnistische monniken gaan wat dat betreft wel heel nauwgezet te werk. Ze houden hun mond altijd bedekt met een witte doek, om geen insecten te inhaleren, en onder het lopen hebben ze altijd een bezem bij zich om elke mier ofk ever die ze tegenkomen voorzichtig van hun pad te vegen.3o Niettemin vonden alle agrarische religies – inclusief het jaïnisme, boeddhisme en hindoeïsme -wel manieren om de menselijke superioriteit te rechtvaardigen en de exploitatie van dieren goed te praten (voor vlees, of anders wel voor melk en spierkracht). Ze beweerden conference room amsterdam allemaal dat er een natuurlijke hiërarchie van levende wezens is die mensen het recht geeft om andere dieren te overheersen en exploiteren, mits de mens zich aan bepaalde restricties houdt. In het hindoeïsme zijn koeien bijvoorbeeld heilig en mag er geen rundvlees gegeten worden, maar dit geloof kwam ook op de proppen met de ultieme rechtvaardiging voor de zuivelindustrie, namelijk de verklaring dat koeien gulhartige wezens zijn die niets liever willen dan hun melk delen met de mensheid.

Het bestuderen van onze geschiedenis is bedoeld om de greep van het verleden losser te maken. Het stelt ons in staat eens naar links en naar rechts te kijken en mogelijkheden te zien die onze voorouders zich niet konden voorstellen, of waarvan ze niet wilden dat wij ons die zouden voorstellen. Door het observeren van de toevallige reeks gebeurtenissen die ons hier heeft gebracht, beseffen we hoe onze gedachten en dromen gevormd zijn en kunnen we ineens ook anders gaan denken en dromen. De studie van onze geschiedenis kan ons niet vertellen wat we moeten kiezen, maar geeft ons in elk geval meer opties. Bewegingen die de wereld willen veranderen beginnen meestal met het herschrijven van de geschiedenis, met het doel co-working space rotterdam om mensen een nieuwe toekomst voor ogen te stellen. Of je arbeiders nu zover wilt krijgen dat
ze gaan staken, of vrouwen dat ze baas in eigen buik worden, of onderdrukte minderheden dat ze hun politieke rechten opeisen, de eerste stap is dat je hun geschiedenis opnieuw vertelt. De nieuwe geschiedenis luidt meestal zo: ‘Onze huidige situatie is niet natuurlijk en ook niet eeuwig. Ooit was alles anders. De onrechtvaardige wereld is ontstaan door een toevallige reeks van gebeurtenissen. Als we verstandig handelen, kunnen we die wereld veranderen en een betere wereld creëren.’ Daarom halen marxisten de geschiedenis van het kapitalisme aan, bestuderen feministen de vorming van patriarchale samenlevingen en herdenken Amerikanen van Afrikaanse afkomst de gruwelen van de slavenhandel. Dat doen ze niet om het verleden voort te laten leven, maar om zich ervan te bevrijden. Wat opgaat voor grote sociale omwentelingen geldt evenzeer voor het microniveau van ons dagelijkse leven. Een jong stel dat een nieuw huis laat bouwen kan de architect bijvoorbeeld vragen om een mooi gazon aan de voorkant. Waarom een gazon? ‘Omdat dat mooi is,’ zal het stel zeggen. Maar waarom vinden ze dat? Daar zit een hele geschiedenis achter. Jagers-verzamelaars uit co-working space amsterdam de steentijd zaaiden geen gras voor de ingang van hun grotten. Bezoekers van de Atheense Akropolis, het Romeinse Capitool, de Joodse Tempel in Jeruzalem of de Verboden Stad in Beijing werden niet begroet door een groen weiland. Het idee van een verzorgd gazon voor de ingang van privéresidenties en publieke gebouwen is in de late middeleeuwen ontstaan in de kastelen van Franse en Engelse aristocraten. In het begin van de moderne tijd raakte deze gewoonte heel diep ingesleten en het werd het handelsmerk van de adel.